توضیحات
اجزای سیستم شیشه‌بالابر خودرو
شیشه بالابرهای خودرویی به صورت کلی به دو دسته برقی و دستی نقسیم‌بندی می‌شوند.
شیشه بالابرهای دستی تمامی اجزای نوع برقی را به غیر از موتور دارا هستند و در نوع دستی به جای انرژی الکتریکی از نیروی دست سرنشین استفاده می‌شود.
در حالت کلی مجموعه شیشه بالابر برقی از اجزای زیر تشکیل شده است (شکل1).
شکل 1: موقعیت نصب شیشه بر روی شیشه بالابر و نحوه مونتاژ آن بر روی درب خودرو
1 . حامل: وظیفه اصلی انتقال شیشه را به عهده دارد، شیشه را گرفته وبه سمت بالا و پایین حرکت می‌دهد. نحوه اتصال شیشه به حامل ممکن است به صورت بستن با پیچ، اتصال با پین پرچ، دو نقطه درگیری و یا به روش‌های دیگر باشد.
2 . منبع تولید انرژی: که در شیشه بالابرهای برقی با موتور DC و در شیشه بالابرهای دستی با چرخش دستگیره توسط دست تأمین می‌شود.
3 . ریل: معمولاً برای هدایت و کنترل شیشه در مسیر مناسب برای بالا و پایین رفتن با توجه به طراحی فرم انحنای در، ریل‌ها (کانال یا کانال‌هایی) وجود دارند که مسیر حرکت شیشه را کنترل می‌کنند. به عبارت دیگر حامل با حرکت روی کانال، مسیری معین را با توجه به انحنای در و شیشه طی می‌کند.
4 . عوامل انتقال نیرو از موتور و یا دست به شیشه: برای انتقال نیرو از الکتروموتور و یا دست به شیشه از عوامل واسطه‌ای استفاده می‌شود. این عوامل می‌توانند به صورت کابل و یا به صورت بازوهای فلزی باشند.
انواع مکانیزم‌ها
مکانیزم‌های رایج مورد استفاده در خودروهای فعلی را می‌توان به 7 دسته تقسیم کرد.
1 . مکانیزم L شکل
برای خودروهایی که کورس شیشه در آنها کم است و همچنین برای درهای عقب که ابعاد آن کوچکتر است و یا جاهایی که نیروی انتقال زیاد نیست می‌توان از این مکانیزم استفاده کرد.
شکل 2
مکانیزم L شکل این شیشه بالابر از اجزای زیر تشکیل شده است:
موتور و گیربکس در نوع برقی و یا پوسته و گیربکس دستی در نوع دستی
کابل‌های انتقال گشتاور
ریل
حمل‌کننده
قطعه پلاستیکی مارپیچی1: با اتصال به چرخ حلزون در نوع برقی و با اتصال به دستگیره در نوع دستی، گشتاور را به کابل‌های پیچیده شده بر روی خود انتقال می‌دهد.
ضربه‌گیرهای خورشیدی: برای کاهش میزان سر و صدای ناشی از برخورد کابل‌ها با دیگر اجزا از این ضربه‌گیرها استفاده می‌شود.
فنرها: وظیفه فنرها جبران تغییر طول کابل‌ها و روکش‌های انتقال قدرت است.
2 . مکانیزم دلتا2
همان‌طور که در شکل 3 مشاهده می‌شود، اجزای این مکانیزم از مجموعه گیربکس، قطعه پلاستیکی مارپیچ، ریل و حامل شبیه مکانیزم L شکل تشکیل شده است و همان وظایف را به عهده دارند. تنها تفاوت آن نحوه قرارگرفتن کابل بر روی ریل است. در این نوع مکانیزم، در بعضی موارد می‌توان با استفاده از قطعه‌ای به نام صفحه راهنما که معمولاً پلاستیکی است و درون نوارهای آب‌بندی قرار می‌گیرد، مشکل پایداری شیشه در مسیر حرکت را تا حدودی مرتفع کرد.
شکل 3
3 . مکانیزم دوتایی3
دو ریل فلزی، دو حامل شیشه، مجموعه پوسته و گیربکس، مجموعه سیم و کابل و روکش بدنه فلزی نگهدارنده موتور، فنرها و ضربه‌گیر.
وظیفه هر یک از اجزای فوق مانند شرح وظایفی است که در قسمت‌های پیش آورده شده است. با این تفاوت که بدنه فلزی نگهدارنده موتور به این مجموعه اضافه شده است که این قسمت برای ثابت نگه داشتن موتور و یا مجموعه پوسته به کار می‌رود. این مکانیزم در خودروهایی که نسبت طول به عرض شیشه در آنها زیاد است برای پیشگیری از کله شدن شیشه (حرکت چرخشی شیشه) به‌کار می‌رود. این نوع شیشه‌بالابرها برای ایجاد انتقال حرکت مناسب به فضای زیادی نیاز دارند و برای درهایی با ابعاد بزرگ استفاده می‌شوند.
شکل 4
4 . مکانیزم قیچی شکل4
بازوها: این مکانیزم از سه بازو تشکیل شده است. بازوی اصلی که بزرگتر است، معمولاً توسط چرخ‌دنده‌ای تاج خروسی و به واسطه یک چرخ‌دنده به موتور و یا مجموعه پوسته وصل می‌شود و طرف دیگر آن توسط یک قرقره در شیار ریل متصل به شیشه قرار گرفته و در جهت عرضی جابه‌جا می‌شود که عامل اصلی انتقال نیرو به شیشه است. بازوی دیگر از یک سو به بازوی اصلی در مرکز پین شده است و از سوی دیگر در داخل ریل متصل به در قرار داشته و حرکت عرضی دارد، این بازو در حقیقت مانند تکیه‌گاه کار کرده و سبب بالا رفتن شیشه می‌شود.
بازوی آخر نیز از یک طرف به وسط بازوی اصلی متصل شده و از طرف دیگر در ریل متصل به شیشه قرار دارد. وظیفه آن نیز بالا بردن وپایین آوردن شیشه است. این بازو و بازوی دوم مانند یک بازوی یکپارچه عمل می‌کنند، اما به دلیل سهولت مونتاژ و نصب، دوتکه ساخته می‌شوند.
غلتک‌های داخل ریل: چون مسیر حرکت بازوها هم در راستای عمودی است و هم در راستای افقی، باید از ریل‌هایی استفاده شود تا با حرکت غلتک‌ها درون آنها حرکت در این مسیر تأمین شود. از طرفی این غلتک‌ها درون کانال با حرکت غلتشی خود نیروی مقاوم اصطکاکی را کاهش می‌دهند.
شکل 5
سایر اجزای مکانیزم عبارتند از:
بدنه اصلی
چرخ‌دنده تاج خروسی
موتور و گیربکس در نوع برقی و مجموعه پوسته در نوع دستی
ریل‌ها
مکانیزم قیچی5 متداول‌ترین نوع شیشه بالابر مورد استفاده در خودروهای جدید است. در حالت کلی طراحی و ساخت نسبتاً مشکل، قابلیت اعتماد بالا و وزن وهزینه ساخت بالا از مشخصات این مکانیزم است.
5 . مکانیزم بازویی6
بازوی اصلی
بازوی فرعی
چرخ‌دنده تاج خروسی
موتور و گیربکس و یا مجموعه پوسته
نحوه عملکرد و شرح وظایف اجای آن نظیر مکانیزم قیچی است، با این تفاوت که در این مکانیزم (مکانیزم بازویی شکل) فقط یک بازو وجود دارد که وظیفه‌ای شبیه به بازوی اصلی در مکانیزم قیچی را انجام می‌دهد. از این مکانیزم بیشتر برای بالا و پایین بردن شیشه‌های عقب استفاده می‌شود.
شکل 6
6 . شیشه‌بالابر تجمیعی7
همان‌طور که در شکل 7 مشاهده می‌شود، این نوع شیشه‌بالابر از اجزای کمی تشکیل شده است. این امر باعث کاهش خطاهای مونتاژی و تولیدی می‌شود بنابراین به انجام تست‌های کمتری نیاز دارد. با عنایت به کاهش اصطکاک و افزایش راندمان سیستم در این نوع، نیاز به موتور محرک کوچکتر با توان کمتر می‌باشد که در نتیجه باعث ایجاد نویز کمتری نیزخواهد شد. با بهینه‌سازی کل مکانیزم و افزایش توانایی‌های آن امکان استفاده از استاندارد ضد‌گیر8 ایجاد شده است.
ضمناً به جز بهره‌گیری از استاندارد دقیق، این سیستم دارای انعطاف‌پذیری خوبی بوده و می‌تواند در درب‌ها و شرایط مختلف مورد استفاده قرار گیرد.
شکل 7
7 . شیشه‌بالابرهای Anti Pinch
خودروهای جدید دارای این قابلیت هستند که هنگام فعالیت شیشه‌بالابر اتوماتیک، در صورتی که مانعی جلوی مسیر حرکت شیشه را سد کند، به طور خودکار شیشه متوقف شده و سپس پنج سانتی‌متر به عقب برمی‌گردد. این کار در زمان بالا رفتن شیشه انجام می‌گیرد. در حال حاضر خودروهایی که به سیستم بالابر اتوماتیک مجهز می‌باشند از سیستم ایمنی فوق نیز بهره می‌گیرند. همچنین سیستم‌های جدید دارای این قابلیت هستند که در صورت بستن درب‌ها توسط قفل مرکزی، تمام شیشه‌های الکتریکی به طور خودکار بالا بروند. این عمل به دو روش زیر انجام می‌شود:
دو بار فشار دادن دکمه قفل‌کن درب‌ها روی ریموت کنترل
فشرده نگه داشتن دکمه قفل‌کن درب‌ها روی ریموت کنترل حداقل به مدت دو ثانیه
میزان خودکفایی این سیستم شیشه‌بالابر که سهم ارزشی آن نسبت به کل خودرو 0/9 درصد است، در داخل کشور حدود 75 درصد می‌باشد که مکانیزم آن کاملاً داخلی‌سازی شده و در خصوص موتور گیربکس این سیستم نیز برنامه‌ریزی‌هایی برای ساخت داخل آن انجام شده است.
پانوشت‌ها
1 . DRUM
2 . r Shape
3 . Bowden Style
4 . Scissors Style
5 . Scissors
6 . Arm Style
7 . Compact Window Regulator
8 . Anti trap
